Μέσα από αυτό το γεγονός περιορίστηκαν όχι μόνο τα γεωγραφικά όρια του ελληνισμού αλλά και τα διανοητικά. Πρόκειται για ένα πρωτογενές έγκλημα, το οποίο όμως δε σχετίζεται με πολεμικές συγκρούσεις. Οι γενοκτόνοι εξόντωσαν τους Έλληνες του Πόντου επειδή ακριβώς ήταν Έλληνες και Χριστιανοί. Ο ποντιακός ελληνισμός από την πτώση της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας γνώρισε συνεχείς διωγμούς, σφαγές, ξεριζωμούς και προσπάθειες για το βίαιο εξισλαμισμό και εκτουρκισμό του, με αποκορύφωμα τη συστηματική και μεθοδευμένη εξόντωση – γενοκτονία του 20ου αιώνα. Η οθωμανική κατάκτηση του μικρασιατικού Πόντου έγινε σε τρεις περιόδους, με χαρακτηριστική τη θρησκευτική βία. Οι Νεότουρκοι πίστευαν, ότι μόνο με την εξαφάνιση των Ελλήνων και Αρμενίων θα έκαναν πατρίδα τους τη Μικρά Ασία. Οι διάφορες μορφές βίας δεν αρκούσαν για να φέρουν τον εκτουρκισμό. Τα εργατικά τάγματα, η τρομοκρατία, οι πυρπολήσεις των χωριών, οι εξορίες, οι κρεμάλες, οι αρπαγές νέων κοριτσιών, οι βιασμοί, οι δολοφονίες άμαχου πληθυσμού ήταν τα χαρακτηριστικά του διωγμού. Τα θύματα γενοκτονίας θα ήταν πολύ περισσότερα αν δεν υπήρχε το επικό και ακατάβλητο ποντιακό αντάρτικο. Η γενοκτονία των Ελλήνων στον Πόντο υπήρξε το αποτέλεσμα της απόφασης των Τούρκων εθνικιστών για επίλυση του εθνικού προβλήματος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με φυσική εξαφάνιση των γηγενών εθνοτήτων. Η μοίρα αυτή αποτράπηκε με έναν εξαιρετικά βίαιο τρόπο: με τις γενοκτονίες των Ελλήνων και Αρμενίων χριστιανών, με την υποχρεωτική έξοδο όσων επιβίωσαν και με τη βίαιη τουρκοποίηση των μουσουλμανικών εθνοτήτων που συνέχισαν να παραμένουν στην τουρκική πια επικράτεια. Σήμερα οι Τούρκοι αρνούνται τη σφαγή του 1922, τη σφαγή των Ελλήνων, αποδίδοντάς την στις αναπόφευκτες ακρότητες του πολέμου. Όμως πόσο διαφορετική είναι η αλήθεια! Αποδεικνύεται από όλα αυτά τα αδιάσειστα γεγονότα, ντοκουμέντα και τις αθλιότητες που έζησαν οι Έλληνες του Πόντου τόσα χρόνια! Αξίζει, λοιπόν, έστω και μια μέρα αφιερωμένη προς όλους αυτούς που θυσιάστηκαν για να τους αποδοθεί η ελάχιστη τιμή για τα βάσανα και τις κακουχίες που υπέστησαν.
Η 19η Μαΐου έχει καθιερωθεί ως ημέρα μνήμης της γενοκτονίας των Ποντίων την περίοδο 1916-1923, τη δεύτερη μεγάλη γενοκτονία του 20ου αιώνα με 700.000 νεκρούς. Η αναγνώριση αυτή το 1994 από το ελληνικό κοινοβούλιο, μετά από 70 χρόνια, αποτελεί μια ηθική δικαίωση του ποντιακού ελληνισμού και συνδέει το σύγχρονο ελληνισμό με την ιστορική του μνήμη.
